چگونه تمرکز کنیم؛ صد نکته تا تمرکز

موضوع تمرکز دغدغه بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان و به‌طور کلی علاقه‌مندان به آموزش و یادگیری است. حتی پدران و مادران نیز از این گله دارند که فرزندانشان در زمان مطالعه آن تمرکز و توجه و دقت لازم ندارند.

در بیشتر دوره‌هایی که در زمینه تندخوانی و تقویت حافظه برگزار کرده‌ام، یکی از سؤال‌های همیشگی فراگیران موضوع تمرکز در زمان مطالعه است. اینکه وقتی مطلبی را می‌خوانیم، ناگهان حواسمان پرت می‌شود یا اینکه آن تمرکز و دقت و توجه لازم را نداریم. گاهی ممکن است دقیقه‌های طولانی روی یک پاراگراف توقف کنیم و نتوانیم جمله بعدی را بخوانیم؛ چون تمرکز نکرده‌ایم.

برای تمرکز بیشتر و دقیق‌تر اطلاع از نکته‌های زیر و توجه به آن‌ها می‌تواند مؤثر و کمک‌کننده باشد:

نکته ۰۱: مغز انسان به نحوی طراحی شده است که می‌خواهد هر کاری را با انرژی کمتر و راحت‌تر انجام دهد. تا حد امکان دوست دارد کارها به طور خودکار و بدون فشار و اذیت‌شدن انجام شود. به همین دلیل وقتی مطالعه می‌کنیم، مغز در حین انجام مطالعه، به حالت خودکار می‌رود و بعد از مدتی فقط کلمه‌ها هستند که جلوی چشم‌هایمان رژه می‌روند ولی درک مطلب و یادگیری روی‌ نمی‌دهد. چون مغز یادش می‌رود که کارش یادگیری نیست و نه اینکه فقط مطلبی را بخوانیم و تمام کنیم. برای یادگیری نیز، نخستین شرط تمرکز و توجه است. پس باید اقدام‌هایی برای هوشیار نگه‌داشتن مغزمان انجام دهیم؛ به عبارت دیگر مغزمان را باید هر لحظه تلنگر بزنیم یا به آن توجه بدهیم که هر مطلب یا نوشته یا کتابی که می‌خواند، هدف یادگیری و فهمیدن آن مطلب است و نه رفع تکلیفی و گذران وقت.

نکته ۰۲: توجه به ساعت یادگیری مغزمان است. هر چقدر هم حواسمان به مغزمان باشد و بخواهیم به حالت خودکار نرود، باید به این نکته هم توجه کنیم که ساعت یادگیری مغز بیش از سی دقیقه نیست. به بیان بهتر چنانچه روی موضوعی به‌ُطور دقیق و عمیق تمرکز کنیم و با توجه و دقت آن را مطالعه کنیم، این زمان نباید از سی‌دقیقه بیشتر طول بکشد؛ زیرا مغز ما بعد از سی‌دقیقه توجه و تمرکز عمیق، به اصطلاح پس می‌زند و مطلب‌ها را به‌سختی و دشواری می‌پذیرد.

نکته ۰۳: استفاده از تکنیک‌ پومودورو برای تمرکز و حذف عوامل حواس‌پرتی نیز بسیار مؤثر است؛ یعنی استفاده از زمان‌سنج و حذف عوامل حواس‌پرتی و بیست‌وپنج‌دقیقه مطالعه با تمرکز. برای مطالعه بیشتر، مقاله تکنیک پومودورو را ملاحظه کنید.

نکته ۰۴: خط‌بری کردن؛ با انگشت یا با استفاده از خودکار، «خط‌بری» کنیم. این کار موجب می‌ّشود فقط به همان کلمه‌ها یا عبارت‌هایی توجه کنیم که دست یا خودکار در حال حرکت روی آن‌هاست. خط‌بری، یکی از پایه‌های اصلی تندخوانی در شروع مطالعه است. در مقاله «تندخوانی و تقویت حافظه: از مبتدی تا حرفه‌ای» این موضوع به طور کامل توضیح داده خواهد شد.

نکته ۰۵: برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی و زمان‌بندی

برای موفقیت در هر کاری، باید از قبل برنامه‌ریزی کنیم. زمانی را در طول روز به برنامه‌ریزی اختصاص دهید. بسیاری از افراد، بارها و بارها برای خودشان هدف‌گذاری می‌کنند؛ اما هیچ برنامه اجرایی و مشخص و مدون روزانه در راستای رسیدن به هدف‌هایشان ندارند. نداشتن برنامه یعنی سردرگمی؛ یعنی نداشتن تمرکز کافی برای انجام هر کاری. برنامه‌ریزی یعنی آنچه می‌خواهیم در آینده به آن برسیم، از همین حالا اقدام‌های کوچک روزانه برایش انجام دهیم. این موجب می‌شود در هر لحظه تکلیفمان با خودمان مشخص باشد و مدام گوشه ذهنمان این دغدغه و استرس نباشد که برنامه بعدی چیه؟ فردا چه کاری باید انجام دهم؟ و… یگانه کاری که باید انجام دهیم، اینست اقدام‌هایی که برای رسیدن به هدف‌هایمان باید انجام دهیم، بنویسم. آن‌ها را اولویت‌بندی کنیم؛ یعنی کدام اقدام را اول انجام دهم و کدام را در مرحله دوم و سوم و… . سپس زمان انجام هر اقدام را مشخص کنیم و تمام.

نکته ۰۶: توجه به راهکارهای تقویت حافظه: هر چقدر حافظه‌مان را شاداب و فعال نگه ‌داریم، بهتر می‌توانیم تمرکز کنیم. به بیان دیگر، از حافظه ناتوان و کم‌رمق، نمی‌توانیم تمرکز خیلی خوبی انتظار داشته باشیم. برای اطلاعات کامل درباره نحوه تقویت حافظه، مقاله ۱۲ راهکار اساسی و عالی برای تقویت حافظه را بخوانید.

در این مقاله و در بخش نخست، نکته‌های شماره یک یا شش، توضیح داده شد.

این مقاله به‌روزرسانی می‌شود.

ادامه دارد…

برای تقویت حافظه و به‌خاطرسپاری دقیق و عمیق واژه‌ها و فهرست‌ها و عددها و شماره‌تلفن‌ها و اسامی و چهره‌ها، محصول تصویری تقویت حافظه: از عادی به عالی را ملاحظه کنید. 

همچنین می‌توانید در دوره‌های غیرحضوری و کاربردی زیر شرکت کنید:

دوره غیرحضوری «تقویت حافظه و تمرکزافزایی»

دوره غیرحضوری «روش مطالعه مؤثر و تمرکزافزایی»